Stwierdzenie nieważności małżeństwa według prawa kościelnego
Kościół katolicki nie przewiduje i nie zakłada możliwości udzielania rozwodu kościelnego. Prawo katolickie bazuje na założeniu, że związek małżeński charakteryzuje się nierozerwalnością. W konsekwencji jedyne, słuszne pojęcie to stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Pozwala to uzyskać unieważnienie małżeństwa, czyli sytuację, jakby nigdy nie było zawarte.
Stwierdzenie nieważności małżeństwa w kościele katolickim spoczywa na sądzie kościelnym. Unieważnienie małżeństwa kościelnego musi być poprzedzone procesem, który ma na celu udowodnienie nieważności związku małżeńskiego. Proces o stwierdzenie nieważności jest zazwyczaj bardzo długotrwały. W przypadku uzyskania pozytywnego orzeczenia wydanego przez właściwy sąd kościelny oznacza możliwość ponownego zawarcia ślubu kościelnego.
Jak uzyskać „rozwód kościelny”?
Stwierdzenie nieważności małżeństwa swój początek posiada w momencie wniesienia skargi powodowej do sądu kościelnego. Musi to zrobić jeden z małżonków. Każda diecezja przy kurii diecezjalnej posiada sąd kościelny. Sposób funkcjonowania i zasady, którymi kieruje się sąd kościelny nie są regulowane przez prawo krajowe. Wszystkie procedury odnoszące się do rozwodu kościelnego są regulowane przez prawo kanoniczne. Więc uzyskanie rozwodu cywilnego nic nie zmienia w kwestii zawartego ślubu kościelnego. Należy pamiętać, że rozwód cywilny nie jest tożsamy z rozwodem kościelnym.
Stwierdzenie nieważności małżeństwa – jak wnieść skargę procesową?
W przypadku osób ubiegających się o stwierdzenie nieważności małżeństwa zalecane jest skorzystanie z pomocy specjalisty. Jest to adwokat kościelny, który jest zaznajomiony z prawem kanonicznym. Dobry adwokat kościelny doskonale poprowadzi przez wszystkie trudności i niejasności. Procedura o stwierdzenie nieważności małżeństwa musi być zapoczątkowana przez skargę procesową. Skarga procesowa posiada tytuł prawny i jej on podstawą stwierdzenia nieważności małżeństwa. W tym przypadku także adwokat kościelny bywa nieoceniony. Zalecane jest przekazanie informacji o parafii, gdzie małżeństwo zostało zawarte.
Skarga powodowa to nie jest opis historii małżeństwa, co jest spotykane na gruncie prawa cywilnego. Skargę powodową należy poprzeć sytuacjami, które wskazują na przyczynowe związki. Przykładem jest niedojrzałość małżonka i konsekwencje, które wynikają z tej cechy.
Kim jest adwokat kościelny?
Adwokat kościelny to prawnik specjalizujący się w prawie kanonicznym. Zarówno złożenie skargi procesowej jak i cały przebieg procesu nie wymaga tego, to dobra kancelaria prawa kanonicznego przeprowadzi przez ten skomplikowany proceder.
Kancelaria kanoniczna do reprezentowania w tego typu sprawach doktorów prawa kanonicznego lub adwokatów posiadających dekret biskupa. Adwokatem kościelnym nie może zostać magister prawa, czy pracownik świeckiej kancelarii adwokackiej.
Przed adwokatem kościelnym stoi obowiązek pomocy w ustaleniu tytułu nieważności małżeństwa. Ponadto zobligowany jest do przygotowania skargi powodowej i dobraniu materiału dowodowego. Adwokat może wysłuchać zeznania świadków i zapoznać się z aktami podczas publikacji.
Podstawy do stwierdzenia nieważności małżeństwa
Istnieje katalog okoliczności, które umożliwiają określenie nieważności małżeństwa. Zaliczane do nich są m.in.:
- wada w umowie małżeńskiej,
- wady w przeprowadzonym obrzędzie,
- niedopuszczalny wiek (14 lat w przypadku kobiet i 16 lat w przypadku mężczyzn),
- pokrewieństwo (niedopuszczalne jest małżeństwo w przypadku osób spokrewnionych do 4 stopnia w linii bocznej),
- posiadanie powinowactwa, czyli pokrewieństwa prawnego,
- odmienna wiara małżonków,
- stwierdzona impotencja,
- publiczne ślubowanie wieczystej czystości,
- podstęp, który doprowadził do zawarcia związku małżeńskiego,
- wskazanie innych przyczyn natury psychicznej.
Powyższe okoliczności stanowią często punkt wyjściowy w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Zapisy prawa kanonicznego wskazują jednoznacznie, że zawarcie małżeństwa kościelnego musi posiadać określoną formę. W kodeksie prawa kanonicznego jest zapis o obecności świadka urzędowego, czyli kapłana. Zaniechanie tego obowiązku już od samego początku rzutuje na uzyskanie wyroku pozytywnego.
Okoliczności pozwalające na unieważnienie małżeństwa
Najczęściej określenie nieważności małżeństwa opiera się na wadzie zgody małżeńskiej. Dokładniej jest to naruszenie obowiązków małżeńskich. Przykładowo jest to niedochowanie wierności małżeńskiej lub problemy z pożyciem małżeńskim. „Rozwód kościelny” jest udzielany także ze względu na niedojrzałość małżonka. Wówczas podczas próby uzyskania nieważności małżeństwa przyczyną jest brak relacji małżonków, w której kluczowa jest miłość i szacunek. Te okoliczności są ujawniane po ślubie, czyli po wspólnym zamieszkaniu. Wówczas życie weryfikuje chęci podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich i pozwala to rozpocząć proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Nieważność małżeństwa może być spowodowana także potrzebą małżonka do konsultowania wszystkich decyzji z rodzicami.
Złożenie skargi powodowej, której celem jest nieważność małżeństwa, musi opierać się na solidnej podstawie. Sąd kościelny nie orzeka o rozwodzie na podstawie samego wniosku lub prośby.
Procedura unieważnienia małżeństwa
„Rozwód kościelny” rozpoczyna się od skargi złożonej do właściwego miejscowo sądu kościelnego. Wniesienie skargi powodowej sprawia, że przewodniczący trybunału kościelnego zobowiązany jest do wydania dekretu. Dekret przekłada się na przyjęcie lub odrzucenie skargi. Przyjęcie skargi, zgodnie z prawem kanonicznym, rozpoczyna proces unieważnienia małżeństwa.
Unieważnienie ślubu kościelnego, w przeciwieństwie do świeckiego, nie odbywa się w sposób publiczny. Strony postępowania o stwierdzenie nieważności małżeństwa są wzywane indywidualnie przez dany sąd kościelny i to przed sądem kościelnym i notariuszem składają obszerne zeznania.
Przepisy prawa kanonicznego wskazują na konieczność udziału dodatkowej osoby. Jest to obrońca węzła małżeńskiego. Obrońca węzła małżeńskiego ma za zadanie poddawać waka wątpliwość przedstawiony materiał dowodowy i argumenty, które posiada strona i w jej mniemaniu powodują nieważność małżeństwa.
Po wyczerpaniu środków dowodowych dochodzi do publikacji akt przez sądy kościelne. Zapisy prawa kanonicznego dopuszczają możliwość zapoznania się ze zgromadzoną dokumentacją. Strony mają wgląd w materiał dowodowy. Późniejszym etapem jest zamknięcie postępowania dowodowego.
Ile kosztuje „rozwód kościelny”?
W kościele katolickim, nieważność małżeństwa kosztuje ok. 2 tysięcy złotych. Proces z udziałem adwokata kościelnego jest o większy o jego wynagrodzenie. „Rozwód kościelny” wiąże się z opłatami procesowymi, które stanowią wydatek rzędu od 900 zł do 2300 zł. Dodatkowo, powołanie biegłego sądowego w ramach złożonej skargi powodowej wiąże się z kolejnym wydatkiem w wysokości ok. 500 zł.